Leo van den Ende winnaar oud Westlandprijs

 

Bron: Genootschap Oud Westland https://oudwestland.nl/author/frank_editor/

 

Leo van den Ende is de winnaar geworden van de Oud Westlandprijs 2020. Vanwege de Corona-maatregelen was het onmogelijk een bijeenkomst te organiseren. Daarom werd de prijs op woensdag 25 november tijdens een webinar symbolisch overhandigd. Via deze link is een opname van deze webinar te bekijken.

De voorzitter van de jury dr. Adri van Vliet hield tijdens het webinar een toespraak over de betekenis van het werk van drs. Leo van den Ende. Hij maakte duidelijk dat Van den Ende de prijs heeft gekregen voor de breedte van zijn historisch werk. Hij heeft zich ingezet voor het behoud van bekende Monsterse monumenten zoals de Gereformeerde Kerk, de grafkelder Herckenrath en diverse druivenmuren. Ook heeft hij meegewerkt om archeologische vondsten veilig te stellen.

Sinds 1989 is Leo lid en voorzitter van de redactiecommissie van het Historisch Jaarboek Westland. Als bestuurder is hij actief in het Westlands Museum, het Westlands kunstmuseum en de historische vereniging Monster-Ter Heijde. Hij heeft diverse publicaties op zijn naam staan onder andere over Geerbron en de familie Herckenrath. Onlangs gaf hij eigen beheer de brieven aan Theresia Allebé uit, een telg uit de familie, die in de 19^de eeuw Geerbron bewoonde.

Zijn werk kenmerkt zich door uitstekend bronnenonderzoek. Met zijn talrijke populair wetenschappelijke publicaties bereikt hij een breed publiek. De jury koos voor Leo van den Ende uit twaalf voordrachten. In eerste instantie werden uit deze voordrachten unaniem een drietal kandidaten genomineerd. In alfabetische volgorde zijn dit: Jan Willem van den Beukel, Leo van den Ende en Gré Ruigrok.

Vervolgens hield de prijswinnaar een korte voordracht over de bewoners van buitenplaats Geerbron. Hij sprak in het bijzonder over luitenant-generaal Antony Pieterson (1658-1722). Deze is begraven in de Nederlands Hervormde Kerk in Monster waar zijn grafmonument nog steeds een prominente plaats inneemt. Na diverse eigenaren in de 18^de eeuw kwam de buitenplaats in 1801 in handen van de arts en baljuw Gerard Herckenrath. Deze was afkomstig uit Venlo en had in Duisburg medicijnen gestudeerd.

Herckenrath was gehuwd met Alida Millius uit Amsterdam, die familie was van pastoor Gunst van Poeldijk. Vermoedelijk is de familie Herckenrath door deze connectie in het Westland beland. Na het overlijden van Gerard bleef zijn vrouw op Geerbron achter met zeven kinderen. De oudste, Maria trouwde met de Amsterdamse makelaar in granen Jacobus Allebé, de vader van Theresia, en zoon Leon emigreerde naar de Verenigde Staten waar hij zijn vrouw Juliette tegenkwam.

 

 

 

Bezwaar tegen sloop Aloysiusschool

 

De historische vereniging heeft op 18 januari 2021 een zogenaamde zienswijze bij de gemeente ingediend, waarin we pleiten voor behoud van de voormalige Aloysiusschool aan de Burg. Kampschöerstraat. Op 18 maart heeft het college hierop afwijzend gereageerd. Inmiddels is een volgende stap gezet met de indiening van een bezwaarschrift tegen de voorgenomen sloop van het gebouw. Mede namens de werkgroep Erfgoedbescherming Westland hebben we daarin aangegeven waarom de school naar ons oordeel bescherming verdient en gevraagd om een onderzoek dat zou kunnen leiden tot plaatsing op de gemeentelijke monumentenlijst. Ook het Cuypersgenootschap, een landelijke monumentenorganisatie, en de Bond Heemschut zijn in bezwaar gegaan. Wordt dus vervolgd.

 

 

Belangstelling voor grafkelder Herckenrath

 

Korrie Korevaart, vice-voorzitter van de Stichting voor Funerair Erfgoed Terebinth, per fiets vanuit haar woonplaats Leiden een bezoek gebracht aan de grafkelder van de familie Herckenrath in de Grote Geest in Monster. Zij heeft over de grafkelder een artikel geschreven voor het juninummer van hun tijdschrift Terebinth (pp. 16-17): Weer belangstelling voor grafkelder in Monster. De stichting zet zich in voor het behoud van monumentale begraafplaatsen en grafmonumenten. Zie voor meer informatie daarover hun website www.terebinth.nl. Directe aanleiding voor het bezoek van Korevaart aan de grafkelder was het uitkomen van het boekenweekgeschenk Leon & Juliette van Annejet van der Zijl. Leon Herckenrath en zijn vrouw Juliette zijn beiden bijgezet in de in 1847 gebouwde grafkelder, evenals 11 andere familieleden en mevrouw Zuiderwijk, de kinderverzorgster van de familie. Met toestemming van de auteur is het artikel overgenomen op de website van onze historische vereniging onder "publicaties".

 

 

 

 

Persbericht 4 januari 2021

Betreft: Dreigende sloop voormalige Aloysiusschool in Monster

 

De Historische Vereniging Monster – Ter Heijde heeft in een brief aan het college van B en W en de Raad van de gemeente Westland haar bezorgdheid uitgesproken over de dreigende sloop van de voormalige Aloysiusschool aan de Burg. Kampschöerstraat in Monster. De brief is verzonden mede namens de Werkgroep Erfgoedbescherming Westland, het samenwerkingsverband van historische verenigingen en organisaties in het Westland.

Het vorige college had een paar jaar geleden nog het vaste voornemen de school te laten staan en er zorgwoningen in te vestigen. In 2018 heeft de gemeente dit voornemen, als eigenaar van het perceel en de opstallen, vastgelegd in een intentieovereenkomst met woningcorporatie Wonen Wateringen. In het najaar van 2020 heeft het huidige college van BenW echter besloten om bij de herontwikkeling van de locatie van de voormalige school te kiezen voor sloop.

Het zou bijzonder spijtig zijn als de school zou verdwijnen. Het is een karakteristiek jaren vijftig gebouw met een vriendelijke uitstraling. Bij de in 2007 gehouden inventarisatie van objecten die in aanmerking komen voor een gemeentelijke monumentenstatus heeft het pand een hoge waardering gekregen. De vereniging dringt er bij de gemeente dan ook op aan het gebouw nu daadwerkelijk aan te wijzen als gemeentelijk monument en nog eens goed te kijken naar de mogelijkheden om er een alternatieve bestemming aan te geven. Onlangs hebben het Cuypersgenootschap, een landelijke monumentenorganisatie, en de Bond Heemschut eveneens gevraagd de school aan te wijzen als gemeentelijk monument.

 

 

 

GRAFKELDER VAN DE FAMILIE HERCKENRATH OPENGESTELD TIJDENS MONUMENTENDAG 2021

 

Op zaterdag 11 september 2021, Open Monumentendag, was het weer mogelijk een kijkje te nemen bij de grafkelder van de familie Herckenrath in de Grote Geest in Monster (nabij Duinpan 10). Leden van de Historische Vereniging Monster – Ter Heijde waren aanwezig zijn om het een en ander te vertellen over de geschiedenis van deze familie en om vragen van bezoekers te beantwoorden. Ook was aan de voet van de grafkelder op een zevental panelen een tentoonstelling ingericht.

 

Het bakstenen gebouw is gesticht in het jaar 1847. Het is een particuliere begraafplaats, die destijds als kelder in het duingebied van De Geest is aangelegd. In de kelder bevinden zich veertien kisten met de stoffelijke resten van elf volwassen personen en drie kleine kinderen. De laatste bijzetting heeft plaatsgevonden in het jaar 1906.

Gerardus Herckenrath en zijn vrouw Alida Milius vestigden zich in 1789 in het naburige Poeldijk. Ze woonden vanaf 1801 op de buitenplaats Geerbron aan de Herenstraat in Monster. De stichter van de begraafplaats is zoon Leon Herckenrath. Leon vertrok op 18-jarige leeftijd naar het zuiden van de Verenigde Staten om er zijn geluk te beproeven. Hij stichtte er een gezin met Juliette McCormick de Magnan, een onvrije vrouw van gemengd bloed. Door de oplopende raciale spanningen voelde hij zich genoodzaakt in 1835 met zijn gezin terug te keren naar Nederland. Annejet van der Zijl heeft het intrigerende liefdesverhaal van Leon & Juliette landelijke bekendheid gegeven in het boekenweekgeschenk van 2020. Begin oktober verschijnt de vervolguitgave Fortuna’s Kinderen, waarin ook het avontuurlijke leven wordt beschreven van oudste dochter Virginie Herckenrath en haar man, de ’s-Gravenzandse burgemeesterszoon James de Fremery.

Leon werd in 1847 benoemd tot burgemeester van Monster, een ambt dat hij vervulde tot 1854. Nadien was hij nog zeven jaar lang actief als lid van de gemeenteraad van Monster. Na zijn dood in 1861 werd hij bijgezet in het familiegraf. Zijn vrouw was hem in 1856 voorgegaan. Van hun kinderen zijn er zeven bijgezet in het familiegraf. Ook een oom is er begraven. Dat was oom Frans Herckenrath uit Venlo, een militair met een indrukwekkende carrière. Hij werd onderscheiden met de Militaire Willemsorde. Als enige buitenstaander rust de kinderverzorgster van de familie in de grafkelder, op wie men bijzonder gesteld was. Haar naam was Zuiderwijk.

Rond 1980 hebben nazaten van Leon Herckenrath afstand gedaan van hun rechten op de particuliere grafkelder ten behoeve van de voormalige gemeente Monster. Deze heeft de grafkelder vervolgens laten restaureren.

 

Schenking schilderij Ter Heijde aan Kunstmuseum Westland

 

Door bemiddeling van de historische vereniging heeft de Stichting Kunstmuseum Westland een schenking ontvangen van een aantrekkelijk olieverfschilderij van Ter Heijde. Deze stichting heeft tot doel de belangstelling te vergroten voor kunst die de cultuur en de historie van het Westland belicht. Zie daarvoor onder meer hun website www.meerkunstinhetwestland.nl. De schenker van het schilderij, de eigenaar van antiquariaat Moby Dick uit Noordwijk, had aanvankelijk het vermoeden dat het om een afbeelding van Noordwijk ging, maar heeft uiteindelijk geconcludeerd dat het Ter Heijde betreft. Dat het niet om Noordwijk, maar om Ter Heijde gaat kan inderdaad worden vastgesteld door vergelijking met andere werken, die vanuit dezelfde positie zijn geschilderd. Alleen de kerk op het schilderij lijkt op die van Noordwijk. Heeft de schilder zich enige artistieke vrijheid gepermitteerd? Of zat er een commerciële gedachte achter om de kerk onmiskenbaar trekken van die in Noordwijk te geven?

Het schilderij is aan het begin van de vorige eeuw gemaakt door de in Rotterdam geboren kunstenaar Marinus Gidding (1863-1925). In Rotterdam was hij leerling aan de Kunstacademie. Hij wordt gerekend tot de kunstenaars van de Haagse School en schilderde vooral landschappen en stads- en dorpsgezichten. In 1900 vestigde hij zich in Loosduinen. Na een kwart eeuw in deze omgeving werkzaam te zijn geweest, overleed Gidding in 1925 in Den Haag. Hij stamt uit een echte kunstenaarsfamilie. Ook zijn broer Jan en zijn neef Jaap waren kunstschilder. Het schilderij van Ter Heijde is in langdurig bruikleen toegevoegd aan de kunstcollectie van het Westlands Museum, waarmee de Stichting Kunstmuseum Westland nauw samenwerkt. Deze kunstcollectie heeft de laatste jaren door aankopen en schenkingen steeds meer betekenis gekregen.

Van Gidding zijn verschillende werken bekend die in het Westland zijn gesitueerd. Het Westlands Museum was al in het bezit van een aquarel van Ter Heijde van zijn hand.

 

 

Drukbezochte lezing voor De Zonnebloem

Op 30 oktober 2019 hield De Zonnebloem, afdeling Monster/Ter Heijde een bijeenkomst in gebouw Fata Morgana. Dit is een enthousiaste afdeling, die maandelijks activiteiten organiseert voor oudere mensen. De bijeenkomst werd bezocht door bijna 100 leden van De Zonnebloem met hun begeleiders. Er werd een film over het Westland vertoond, die beschikbaar was gesteld door het Historisch Archief Westland. Daarna hield Hans Rebers, lid van onze historische vereniging, een lezing met nostalgische beelden van Monster en omgeving in vroeger jaren. Uit de enthousiaste reacties viel op te maken dat een dergelijke activiteit zeker voor herhaling vatbaar is. Ook wisten de ouderen een paar vragen op te lossen, die Hans zelf bij de plaatjes had.

 

 

 

 

Eerste ledenvergadering en lezing van de Historische Vereniging Monster – Ter Heijde

 

Op donderdagavond 17 oktober 2019 is de eerste ledenvergadering  van de Historische Vereniging Monster – Ter Heijde gehouden in gebouw Fata Morgana in Monster. Tijdens die bijeenkomst heeft het bestuur van de vereniging zich gepresenteerd en de plannen voor de komende tijd uiteengezet. Adri van Vliet, historicus en secretaris van de vereniging, hield voor de ruim 40 aanwezige leden en belangstellenden een interessante en boeiende lezing met veel beeldmateriaal over de geschiedenis van het Monsterse kasteel Polanen. In de jaren tachtig was hij samen met Epko Bult (archeoloog) een van de drijvende krachten achter de opgraving van het kasteel. Het kasteel heeft gestaan aan de Madeweg, ongeveer aan de overkant van de hoofdingang van het terrein van Westerhonk. Het is tijdens de Hoekse en Kabeljauwse twisten belegerd en in 1351 verwoest. In de mobilisatie is er in het voorjaar van 1940 al een kleine opgraving geweest om het kasteel te lokaliseren. Dit gebeurde door hier gelegerde militairen onder leiding van de officier en archeoloog dr. Renaud. In 1981 werd tuinder Piet de Jong eigenaar van het terrein dat toen nog grasland was. Hij wilde er radijs gaan telen. Daarvoor moest de grond worden gekeerd, dat wil zeggen: de onder de zware klei en het veen gelegen zandlaag zou naar boven worden gehaald. Een opgraving van de resten van het kasteel werd daardoor noodzakelijk. Met inzet van een groot aantal vrijwilligers zijn in de zomer van 1981 de fundamenten van het kasteel blootgelegd en is de gracht meter voor meter uitgegraven. Enkele aanwezigen bij de lezing hadden destijds nog aan de opgraving deelgenomen. De opgraving heeft tal van vondsten en waardevolle informatie opgeleverd over kasteel Polanen en de leefgewoonten van zijn bewoners. De blijdestenen waarmee het kasteel in 1351 is bekogeld zijn te zien in het Westlands Museum in Honselersdijk, alsmede een sarcofaag die al ver voor de Tweede Wereldoorlog in de buurt van het kasteelterrein is gevonden. Deze sarcofaag was op de boerderij van de familie Olsthoorn als drinkbak voor het vee in gebruik. De sarcofaag is destijds door bemiddeling van de eerder genoemde dr. Renaud overgedragen aan het voormalige Streekmuseum van de gemeente Naaldwijk en langs die weg in het Westlands Museum terechtgekomen, waar hij nu deel uitmaakt van de permanente expositie.

Na afloop van de lezing was er een gezellige nazit in Fata Morgana onder het genot van een drankje. Een aantal aanwezigen meldde zich aan als lid, zodat het totaal aantal leden van de nog jonge vereniging nu de 50 heeft overschreden.

In de Historische Jaarboeken van het Genootschap Oud-Westland zijn in de jaren 2000 en 2001 twee artikelen verschenen over de geschiedenis van kasteel Polanen en over de opgraving. Deze artikelen, geschreven door Adri van Vliet en Epko Bult, zijn te lezen op de site van het Genootschap onder de rubriek Publicaties.